Süzme çeşmin gelmesin müjgân müjgân üstüne
Urma zahm-ı sîneme peykân peykân üstüne
Rîze-i elmâs eker her açtığı zahma o şûh
Lutfu var olsun eder ihsân ihsân üstüne
Dilde gam var şimdilik lutfeyle gelme ey sürûr
Olamaz bir hânede mihmân mihmân üstüne
Yârdan mehcûr iken düşdük diyâr-ı gurbete
Dehr gösterdi yine hicrân hicrân üstüne
Hem mey içmez hem güzel sevmez demişler hakkına
Eylemişler Râsih’e bühtân bühtân üstüne
Seyr ü Sefer 
Kasım 7, 2007, 4:55 am |
Günümüz Türkçesi:
Ey sevgili! Gözlerini süzme ki, kirpik kirpik üstüne gelmesin; böylece bağrımda (gönlümde) açtığın yaraya ok üstüne ok atmış olma (üst üste kirpikler; üst üste ok demektir).
Sevgili, açtığı her yaraya elmas tozu ekiyor. Lutfu var olsun; (aşıkına) ihsan üstüne ihsanda bulunuyor (Sevgilinin birinci ihsanı aşıkının bağrında açtığı yara, ikinci ihsanı da o yaranın kapanmasını engelleyen elmas tozudur).
Ey sevinç; gönlümde gam var, şimdilik lutfeyle sen gelme. Çünkü bir evde misafir üstüne misafir uygun düşmez (gam gibi değerli bir misafir var iken sevinci ağırlamak mümkün değildir ki!).
Sevgiliden ayrı kalmıştık, bir de gurbetlere düştük. Felek bize hicran üstüne hicran gösterdi vesselam (birinci hicran sevgilinin ayrılık azabı, ikincisi de gurbet elemidir).
Rasih için “Hem içki içmez, hem güzel sevmez!” demişler. Zavallıya iftira üstüne iftira atmışlar (İçki de içer, güzel de sever).
Kasım 7, 2007, 5:02 am |
1731 yılında vefat Balıkesirli Râsih Bey’in bu gazeli, Türk Edebiyat tarihinde önemli bir yere sahiptir. Râsih Bey, yazdığı tek bir eserle, yani bu gazelle nam salmıştır. Bu gazelde kullanılan ikilemeli redif (“üstüne”), rivayete göre 37 şair tarafından kullanılmıştır. Bu tekniğin kullanıldığı 45 benzer şiir mevcuttur. (Buna “tazmin” denir. Tazmin, bir dize ya da beytin başka bir şairce herhangi bir nazım biçiminde tamamlanmasına ve böylece yazılan şiire verilen addır. Râsih Bey’in gazeline yapılan en meşhur tazmini Nedim, Sadrazam Şehit Ali Paşa için yazdığı gazelde yapmıştır.)
Attila İlhan, Hangi Edebiyat adlı kitabında “Râsih’in ünlü gazeli, Türk şiirinin geleneksel ahengini en tumturaklı şekliyle hissettiren görkemli gazellerindendir; ilk defa 1943’te mi, 44’te mi ne, okuyup çarpılmıştım. Ya Rabbi ne yaman bir sesti o!?..” diye bahseder Râsih Bey’in bu gazelinden.
Atilla İlhan gibi ben de pek severim bu gazeli. Hele hele ilk mısrasını:
“Süzme çeşmin gelmesin müjgân müjgân üstüne”
Kasım 9, 2007, 12:27 am |
hem yazıyı yaz hem anlamını ver
biraz fazla…
bırakın biz okuyucular anlamı bulmaya çalışalım, sözlük karıştıralım,
ne bilim kelime dağarcığımızın sınırlarını zorlayalım.
bu çok hazırcılığa alıştırır insanı
Kasım 9, 2007, 3:47 am |
valla ben seni gibi bulmacacı değilim. heyecanlı bir kişilik olmadığım anlamına gelmez ama bu değil mi? 🙂 (ama nasıl da sökmüştüm tarık buğra’nın öyküsünü, bir de not filan verip veriştirmiştin bana. bak içimde kalmış…)
diğer yandan daha önce de bir kaç kez gazel paylaştım. lakin “ne demek kardeşim bu? anlamını da versene” gibi serzenişlerle karşılaştım. hazırcı toplum olduk vesselam.
Kasım 11, 2007, 12:35 pm |
Yok yok, açıklamasının olması çok iyi olmuş. Üşenip geçip gidecektik belki. Şimdi,
Yârdan mehcûr iken düşdük diyâr-ı gurbete
Dehr gösterdi yine hicrân hicrân üstüne ne demek biliyorum… Sonra hiiiç birşey demiyorum.
Kasım 12, 2007, 3:02 am |
bence de meali vermek iyi olmuş…..
eyvallah usta…..
Kasım 13, 2007, 1:39 am |
bak alışmışlar bile…
Kasım 13, 2007, 2:24 am |
suçlu yine ben oldum. iyi valla. kültür hizmeti yapıyoruz şurda iki satır ayşegül hanım. hem bak kendileri söylediler ağızlarıyla, koymasaydın türkçesini geçip gidecektik dediler. hem bi kötülüğe alıştırmıyoruz insanları. bugün türkçesini veririz, yarın vermeyiz, o zaman merak ederler, açıp öğrenirler. 🙂
Kasım 17, 2007, 10:47 pm |
gizlen.netle girdim…
burda bizden uzak hayat devam ediyormuş meğer..
Kasım 22, 2007, 8:08 pm |
Gazel hakikaten çok güzel.
Benim merak ettiğim, gazelde sizin yazdığınızın dışında bir anlam var mıdır?
Şairin, diğer bir çok divan edebiyatı şairinde gördüğümüz tasavvufi yönü mevcut mudur ?
Kasım 23, 2007, 3:32 am |
Selam,
Bu çevirinin bana ait olmadığını belirtmek isterim dostum. Muhtemelen bir İskender Pala çevirisi bu.
Gazel’i aşağıdaki gibi de çevirmişler ama hemen hemen aynı çeviri gibi görünüyor:
“Ey sevgili! Gözlerini süzme ki, kirpik kirpik üstüne gelmesin; böylece bağrımda açtığın yaraya ok üstüne ok atmış olma
O şuh sevgili her açtığı yaraya elmas
tozu eker, lutfu var olsun, bize iyilik üstüne iyilik yapar
Ey sürur, gönülde şimdilik gam var,
lutf et, sen gelme; zira bir evde misafir misafir üstüne olmaz
Yardan ayrı iken gurbete
düştük, dünya ve zamane bize ayrılık üstüne ayrılık gösterdi.”
Hakkında hem mey içmez, hem güzel
sevmez demişler, Râsih’e iftira üstüne iftira etmişler.”
Divan edebiyatı uzmanı değilim. Lakin gördüğüm kadarıyla tasavvufi bir derinlik, anlam mevcut değil burada. Hatta aksine, son beyitteki durum böyle düşünmenin iyimserlik olduğunu gösteriyor.
Gazel’in altındaki linke (Rasih Bey) bir bakarsanız orada daha teferruatlı bilimsel bir açıklama bulacaksınız. Hatta oradaki makalede beyitlerin dizilişinde de küçük bir fark olduğunu göreceksiniz. Bir uzman görüşü alma anlamında o makaleyi öneririm size. (Hakemli bir dergide yayınlanmış bir makaledir bu, ciddiye alabiliriz yani.)
İlginize teşekkürler,
Selam ve muhabbetle…
Aralık 24, 2007, 4:10 am |
Bu devirde böyle hisseden bi ruh varmiki acaba??
Nisan 21, 2008, 8:06 pm |
arkadaşlar allahını seven söylesin bu cevirileri nerden buluyonuz yoksa cıldıracam:)yardım ederseniz cok mutlu olurum şimdiden sağolun
Kasım 26, 2008, 2:28 am |
valla güzel olmuş beni ödev yapmaktan kurtardın ALLAH RAZI OLSUN ama biraz nazım seklını ve yapı bakımını inceleseydin süper olurduu
Aralık 4, 2008, 2:03 am |
ya serefraz sen okuma git sözlükten karıştır abi allahallaa milletin işinden sanane ki ben anlamını öğrenmek için girdim mesela gazelini değil sen araştır profesör ol
Aralık 15, 2008, 1:45 am |
Rsih Bey in hayatı hakkında hiç bir yerden bir bilgiye ulaşamadım. Yukarıda belirttiğiniz link çalışmıyor.
Ocak 5, 2009, 1:30 am |
TEŞEKKÜRLER ÇOK FAYDALI OLDU.
Ocak 11, 2009, 5:17 pm |
bence muhteşem bir şiir harika
Ocak 20, 2009, 12:00 am |
anlamını vermeniz çok iyi olmuş ya süpersiniz
Ocak 20, 2009, 12:01 am |
çok ii geliştirirseniz daha güzel olur bence
Aralık 11, 2009, 2:29 am |
bence biraz daha qeLiştiriLmeLi açıkLamasını biraz daha öz ve az yapmalısınız
Aralık 1, 2012, 4:03 pm |
Şiir için çok tsk ederim,
Rasih Babamın cok sevdigi ve hos sohbetlerde okudugu bir sair hele son ikiligi cocuklugumuzdan beri ezberlemiş idik…
Sevgilerimle
Aralık 30, 2020, 12:11 am |
About Kiss918
Gazel | Seyr ü Sefer